pH w skrócie – o co chodzi z tym kwasem?

Na opakowaniach wielu produktów możemy się spotkać z informacjami o pH: pH przyjazne dla skóry, zasadowe, naturalne, odczyn kwaśny… Co tak naprawdę mówią nam te oznaczenia i o co chodzi z tym całym pH?

Woda podstawą wszystkiego

Żeby dokładnie zrozumieć czym jest pH, musimy najpierw skupić się na wodzie. Większość cząsteczek wody występuje pod znaną nam ze szkoły postacią H2O. Istnieje jednak znaczna ich liczba, która jest podzielona na jony: kationy H+ (lub dokładniej H3O+ ) i aniony OH-, które bez przerwy tworzą się i łączą na nowo. Jeżeli są ze sobą w równowadze, to wartość pH takiej chemicznie czystej wody jest równa 7 i posiada ona  odczyn obojętny (pamiętajmy, że woda z kranu lub mineralna zawiera dużo innych jonów, np. Mg+, Na+, Ca+ i K+ – odpowiedzialne za powstawanie kamienia i tzw. „twardość wody” oraz Cl-, F-, HCO3-). Możemy więc powiedzieć w skrócie, że pH jest to czternastostopniowa skala, która mówi nam o tym, czy dana substancja jest kwaśna (pH poniżej 7), obojętna (~7) czy zasadowa (inaczej alkaliczna, powyżej 7) w zależności od ilości obecnych w niej jonów H+ . Więcej na ten temat można się dowiedzieć z sympatycznego filmiku zamieszczonego tutaj.

Co kryje w sobie niskie pH?

Najważniejszą cechą substancji o kwaśnym odczynie jest ich zdolność do hamowania rozwoju drobnoustrojów. Dobrym przykładem jest tutaj nasza skóra. Ponieważ jej pH wynosi ok 5,5, utrudnia to rozwój bakterii na jej powierzchni. W momencie, gdy odczyn skóry zostaje zaburzony lub pojawia się rana (pH naszej krwi wynosi ok. 7,4), drobnoustroje mają dużo łatwiejszy dostęp do naszego organizmu. Dlatego właśnie większość środków czystości stosowanych przy dezynfekcji i czyszczeniu toalet charakteryzuje się niskim pH. Z tego powodu należy je często rozcieńczać w zimnej wodzie, ponieważ nierozcieńczone mogą uszkodzić czyszczoną powierzchnię. Ważne jest więc uważne czytanie etykiet i sposobu użycia środków czyszczących przed zastosowaniem!
Kwaśne substancje sprawdzają się też świetnie przy usuwaniu pleśni, osadów, rdzy i kamienia (próbowaliście kiedyś wyczyścić zakamieniony czajnik kwaskiem cytrynowym lub octem?). Tzw. kamień kotłowy, powstający podczas gotowania wody, składa się głównie z węglanu wapnia i magnezu, które świetnie reagują z kwasami i ulegają rozpuszczeniu.

W naszej ofercie produkty z serii SRO, Assassin oraz WC Shine posiadają bardzo niskie pH, przez co doskonale nadają się dezynfekcji i usuwania różnego rodzaju osadów.

Zasady jako pogromcy tłuszczu

Inaczej sytuacja wygląda w przypadku zasad. Ponieważ posiadają one wysokie pH, czyli mało jonów H+ (matematyka…), nadają się idealnie do usuwania tłuszczu i oleistych, organicznych substancji. Weźmy na przykład zwykłe, domowe mydło, którego odczyn wynosi ok. 9 – 10. Radzi sobie idealnie przy usuwaniu tłustych zabrudzeń z naszych rąk! Zasadowych substancji możemy spodziewać się więc we wszelkiego rodzaju płynach i proszkach do prania, zmywarek, a także środkach do czyszczenia zabrudzeń w kuchni. Jak się pewnie domyślacie, produkty Eco Chemii przeznaczone do czyszczenia tłustych zabrudzeń, np. PMT-12 i  Kitchen-2 na pewno będą miały wysokie pH.

Stężone zasady sprawdzą się też świetnie do usuwania bardzo trudnych plam po ropie, oleju lub gumie. Służą też do czyszczenia naszych rur z resztek organicznych np. w kuchni (tu prym wiedzie wodorotlenek sodu) i usuwania innych organicznych zabrudzeń. Należy pamiętać, że są to substancje silnie drażniące i mogą powodować poważne uszkodzenia skóry i oczu oraz stają się bardzo reaktywne w kontakcie z wodą.

Substancje neutralne

Środki o odczynie obojętnym są przeznaczone głównie do czyszczenia powierzchni wrażliwych na działanie kwasów i zasad. Należą do nich szyby, tapicerka, wykładziny i skóra, które wymagają specjalnej pielęgnacji. Najlepiej nadają się do niej nasze produkty z serii Leather Wash, Spot Textile i Carpet Wash.  Są one dużo bezpieczniejsze dla skóry i nie powodują podrażnień.

pH a środowisko

Jednym z najbardziej znanych problemów środowiskowych są kwaśne deszcze. Powstają przez reakcję wody ze związkami siarki i azotu, uwolnionymi do atmosfery podczas spalania paliw, produkcji przemysłowej czy wybuchu wulkanów. Kwaśny deszcz powoduje poważne uszkodzenia roślin, szczególnie iglastych, ale również niszczy budynki (rozpuszcza wapień i cement). Kolejną konsekwencją jest zakwaszanie gleby. Wiele pierwiastków mineralnych, takich jak potas, magnez, wapń, jest magazynowanych w glebie w formie nieaktywnej. Na skutek zmiany pH, np. podczas opadu kwaśnych deszczów, minerały te są rozpuszczane i przedostają się do wody – pamiętacie jak kwas działał na osad w czajniku? Powoduje to wymywanie niezbędnych dla roślin pierwiastków i spadek żyzności gleby, a także pogorszenie jakości plonów. Zakwaszenie zbiorników wodnych prowadzi do zwiększenia w nich zawartości minerałów i metali ciężkich, co przyczynia się do wymierania organizmów i eutrofizacji.

Pamiętając o tym, starajmy się uwalniać jak najmniej tego typu zanieczyszczeń z naszych domów i świadomie używajmy środków chemicznych.

Lektura warta polecenia:

„Ochrona środowiska przyrodniczego”, B. Dobrzańska; G. Dobrzański; D. Kiełczewski, PWN Warszawa 2010