Czy zastanawialiście się kiedyś co tak naprawdę mówią nam oznakowania etykiet i certyfikaty oraz te wszystkie groźne obrazki na produktach chemicznych i żywności? Wielu ludzi sięga po produkty posiadające certyfikaty ekologiczne lub fair trade, ale o czym one tak naprawdę nam mówią? Pomożemy Wam je rozszyfrować.
Piktogramy określające rodzaj zagrożenia
Przyjrzyjmy się najpierw oznaczeniom chemicznym. W Europie od 1999 roku obowiązywały, zapewne znajomo wyglądające, tzw. Europejskie Piktogramy Ostrzegawcze, charakteryzujące się wyraźnym pomarańczowym tłem. Służyły one jako znaki ostrzegawcze przed substancjami żrącymi, toksycznymi i niebezpiecznymi dla środowiska. O ile oznaczenie substancji wybuchowych, łatwopalnych czy żrących jest raczej zrozumiałe, o tyle reszta może sprawić trochę więcej kłopotów.
Międzynarodowy system oznaczania substancji
W 2008 roku zostało uchwalone przez Unię Europejską tzw. Rozporządzenie CLP (Classification, Labelling and Packaging – klasyfikacja, oznakowanie i pakowanie), które miało na celu ujednolicić symbole stosowane do oznakowania produktów chemicznych na arenie międzynarodowej. Do 1. czerwca 2017 wszystkie oznaczenia miały zostać zmienione tak, aby podlegać wytycznym GHS – Globally Harmonised System of Classification and Labelling of Chemicals (Globalnie Zharmonizowanemu Systemowi Klasyfikacji i Oznakowania Chemikaliów), systemowi stworzonemu przez Organizację Narodów Zjednoczonych. Wszystkie firmy są zobowiązane do używania tych oznaczeń i ostrzegania przed potencjalnymi zagrożeniami. Dotychczas system ten został wdrożony lub jest wdrażany w ponad 60 krajach.
GHS podzieliło rodzaje zagrożeń na trzy kategorie: stanowiące zagrożenie fizyczne, dla zdrowia oraz dla środowiska. W pierwszej kategorii znajdują się kolejno:
- Substancje wybuchowe
- substancje łatwopalne (gazy, ciecze, ciała stałe i mieszaniny samoogrzewające się, nadtlenki organiczne),
- substancje utleniające (czyli na przykład kwas siarkowy i azotowy, chlorany obecne w wybielaczach, fluorany i woda utleniona),
- gazy pod ciśnieniem oraz
- substancje żrące, w tym przypadku powodujące korozję metali
Piktogramy zagrożeń zdrowia ostrzegają przed:
- Ostrą toksycznością (szczególnie w przypadku połknięcia, inhalacji lub naniesienia na skórę)
- Działaniem drażniącym, toksycznym, również narkotycznym i uczulającym
- Rakotwórczością, działaniem toksycznym na docelowe narządy i mutagennym, szkodliwym na rozrodczość
- Działaniem żrącym na skórę i narządy
Ostatnia kategoria dotyczy zagrożeń środowiska i ostrzega zwłaszcza przed niebezpieczeństwem dla środowiska wodnego. Substancje oznaczone tym piktogramem mogą nie tylko powodować bezpośrednią dewastację środowiska, ale też np. akumulować się w organizmach żywych i w glebie.
Certyfikaty ekologiczne
Zupełnie inaczej wygląda sytuacja w przypadku certyfikatów. Są one zwykle nadawane przez instytucje publiczne lub prywatne i organizacje. Po przeprowadzeniu kontroli produktu dana instytucja zezwala na używanie jej certyfikatu na opakowaniu. Poddanie się procedurze kontroli jest dobrowolne i w głównej mierze pozwala poprawić wizerunek firmy i jej konkurencyjność. W skrócie, certyfikaty ekologiczne informują o tym, że dany produkt jest mniej szkodliwy dla środowiska niż inne produkty tego typu dostępne na rynku. Można też je rozróżnić ze względu na ekologiczność produktu, czyli zawartości, jak i jego opakowania (kartony z odzyskanego w recyklingu papieru, biodegradowalne tworzywa sztuczne). Dobrym przykładem jest certyfikat Eco Label, nad którym pieczę sprawuje Unia Europejska. Informuje on o tym, że dany produkt spełnia unijne kryteria w dziedzinie ochrony środowiska, tzn. nie był testowany na zwierzętach, surowce wykorzystane do jego produkcji nie są toksyczne a proces produkcyjny jest przyjazny dla środowiska.
Całą (długą) listę różnych eco-certyfikatów i ich znaczenie można znaleźć tutaj.
